Tüketici Mahkemelerinin Görev Ve Yetkileri

Tüketici Mahkemelerinin Görev ve Yetkileri

Tüketici Mahkemeleri, tüketici hukukundan doğan uyuşmazlıkların çözümlenmesi amacıyla kurulmuş özel yetkili mahkemelerdir. Bu mahkemeler, tüketicilerin korunması ve haklarının güvence altına alınması için 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında görev yaparlar. Tüketici mahkemeleri, ticari faaliyetlerle ilgili değil, tüketicinin kişisel ihtiyaçlarıyla ilgili uyuşmazlıkları ele alır.

Tüketici Mahkemelerinin Görev Alanı

Tüketici mahkemeleri, 6502 sayılı Kanun'da belirtilen uyuşmazlıklar ve tüketici işlemleriyle ilgili her türlü dava ve başvuruları karara bağlar. Görevli oldukları başlıca konular şunlardır:

1. Tüketici Sözleşmeleri: Tüketici ile satıcı ya da sağlayıcı arasında yapılan her türlü sözleşmeden doğan uyuşmazlıklar. Örneğin, ayıplı mal veya hizmet nedeniyle ortaya çıkan anlaşmazlıklar, haksız şartlar ve taksitli satışlardan doğan ihtilaflar.

2. Ayıplı Mal ve Hizmetler: Tüketicinin satın aldığı bir malın ya da hizmetin ayıplı (kusurlu) çıkması durumunda açılacak davalar. Tüketici, malın iadesi, değiştirilmesi, ayıbın giderilmesi veya bedel indirimi gibi taleplerini bu mahkemede ileri sürebilir.

3. Taksitli ve Kredi Kartı Satışları: Tüketiciye yönelik taksitli satışlar ve kredi kartı işlemleriyle ilgili uyuşmazlıklar da tüketici mahkemelerinin görev alanına girer.

4. Tüketici Kredileri ve Finansal Hizmetler: Bankalar ve finansal kuruluşlar tarafından tüketicilere sunulan kredilerle ilgili uyuşmazlıklar. Örneğin, kredi sözleşmesindeki haksız şartlar, dosya masrafları ve erken ödeme cezaları gibi konular bu mahkemelerde görülür.

5. Kapıdan Satışlar ve Mesafeli Sözleşmeler: Tüketicinin kapıdan satış, telefon veya internet üzerinden yapılan alışverişlerle ilgili yaşadığı sorunlar.

6. Haksız Ticari Uygulamalar: Satıcı veya sağlayıcı tarafından yapılan yanıltıcı veya haksız ticari uygulamalardan doğan uyuşmazlıklar. Örneğin, tüketiciyi yanıltan reklamlar, etik dışı ticari davranışlar ve kötü niyetli pazarlama yöntemleriyle ilgili davalar.

Tüketici Mahkemelerinin Yetkisi

Tüketici mahkemelerinin yetkisi, hukuki uyuşmazlığın coğrafi olarak hangi tüketici mahkemesinde görüleceği ile ilgilidir. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'a göre, genel yetkili mahkeme davacının (tüketicinin) ikametgâhının bulunduğu yer mahkemesidir. Ancak, tüketici mahkemelerinin yetkisi şu şekilde de belirlenebilir:

• Tüketicinin ikametgâhı mahkemesi,

• Tüketici işleminin gerçekleştirildiği yer mahkemesi,

• Satıcının veya sağlayıcının yerleşim yerindeki mahkeme.

Tüketici bu yerlerden birinde dava açabilir, ancak genellikle tüketicinin ikamet ettiği yer mahkemesi yetkilidir.

Tüketici Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk

2020 yılında yapılan yasal düzenlemelerle birlikte, belirli parasal sınırın üzerindeki uyuşmazlıklarda tüketici mahkemelerine başvurmadan önce arabuluculuk zorunluluğu getirilmiştir. Arabuluculuk süreci sonunda çözüm sağlanamazsa, tüketici mahkemesine başvurulabilir.

Tüketici Mahkemelerinde Dava Açma Süreci

Tüketici, haklarına aykırı bir işlemle karşılaştığında, doğrudan tüketici mahkemesine başvurabilir. Ancak, düşük meblağlı (2024 yılı için 66.000 TL'nin altındaki) uyuşmazlıklarda, önce Tüketici Hakem Heyetlerine başvurulması gerekir. Hakem heyetinin verdiği kararlar bağlayıcıdır ve ancak belirli şartlar altında tüketici mahkemesine itiraz edilebilir.

Tüketici mahkemesinde dava açmak için izlenmesi gereken temel adımlar şunlardır:

1. Dava dilekçesi hazırlanarak yetkili tüketici mahkemesine sunulur.

2. Mahkeme, deliller ve tanıklar üzerinden uyuşmazlığı inceler.

3. Mahkeme kararı, tarafların itiraz hakkı bulunmak kaydıyla kesin hüküm niteliği taşır.

Tüketici Mahkemelerinde Verilen Kararlar

Tüketici mahkemeleri, tüketici lehine ya da aleyhine karar verebilir. Örneğin:

• Malın iadesi, bedelin geri ödenmesi,

• Ayıplı malın değiştirilmesi,

• Haksız şartın kaldırılması,

• Tüketici kredisi veya diğer finansal işlemlerle ilgili masraf iadesi gibi kararlar verebilir.

Tüketici Mahkemelerinin Önemi

Tüketici mahkemeleri, tüketicilerin güçlü satıcılar veya sağlayıcılar karşısında korunmasını sağlar. Tüketicilerin haklarının güvence altına alınması ve adil bir şekilde çözüm bulabilmesi amacıyla bu mahkemeler özel olarak düzenlenmiştir. Tüketici mahkemeleri, özellikle tüketici haklarına ilişkin bilinçlenmenin artmasıyla daha fazla önem kazanmıştır.

Sonuç

Tüketici mahkemeleri, tüketici haklarının korunmasında kritik rol oynar ve tüketici ile satıcı arasındaki uyuşmazlıkların çözümünde önemli bir araçtır. Tüketiciler, bir uyuşmazlık yaşadıklarında haklarını aramak için tüketici mahkemelerine başvurabilirler. Tüketici hukukunun uzmanlaşmış bir alan olması nedeniyle, tüketici mahkemelerinde dava açmadan önce hukuki yardım almak, sürecin etkin ve başarılı yürütülmesi açısından faydalı olacaktır.